Warunki życia na lądzie

Główne czynniki warunkujące życie na Ziemi

Życie organizmów lądowych zależy od wielu czynników. Najważniejsze z tych czynników to:

światło,
temperatura,
wilgotność powietrza,
dostęp do wody
dostęp do substancji odżywczych (np. gleba dla roślin może być żyzna – bogata w składniki lub jałowa – uboga w składniki)

Porównanie cech środowiska wodnego i lądowego

Warunki życia na Ziemi różnią się i bardzo zależą od tego, w jakiej strefie oświetlenia Ziemi żyje dany organizm. Oświetlenie Ziemi wpływa na klimat. W zależności od tego, w którym miejscu na Ziemi jesteśmy, czy bliżej czy dalej od równika, wyróżnia się na każdej półkuli 5 stref klimatycznych.

źródło: tyflomapy.pl

Rośliny i zwierzęta w różny sposób przystosowują się do zmiennych warunków środowiska. Tam, gdzie jest sucho i gorąco dostosowują się do braku wody i chronią przed jej utratą, tam gdzie jest zimno zabezpieczają się przed chłodem. Wszystkie organizmy lądowe przystosowały się do oddychania tlenem z powietrza, a rośliny do pobierania wody i soli mineralnych z gleby.

Jak rośliny pobierają wodę?

Jak oddychają rośliny?

U roślin również zachodzi oddychanie, a więc i one potrzebują tlenu. Podczas oddychania zachodzi wymiana gazowa. Rośliną pobiera tlen, a uwalnia dwutlenek węgla. Odwrotnie niż przy procesie odżywiania się roślin czyli fotosyntezie. Do wymiany gazowej służą aparaty szparkowe. Występują one najczęściej po spodniej stronie liścia (w dolnej skórce) i zbudowane są z dwóch komórek szparkowych o charakterystycznym kształcie. Pomiędzy nimi znajduje się szparka prowadząca do wnętrza liścia. Od stopnia rozwarcia szparek zależy intensywność wymiany gazowej i transpiracji, czyli parowania wody. Podczas niedoboru wody komórki szparkowe wiotczeją i zamykają szparkę. Dzięki temu ograniczona zostaje transpiracja, która mogłaby narazić roślinę na nadmierną utratę wody. Przy odpowiedniej ilości wody komórki odzyskują swą jędrność, naprężają się i otwierają szparkę. Wtedy zostaje wznowiona transpiracja i wymiana gazowa.

źródło: epodręczniki.pl

Aparaty szparkowe są bardzo małe i najlepiej zaobserwować je pod mikroskopem.

źródło: http://biologiaolsztyn.blogspot.com/2017/01/swiat-pod-mikroskopem.html

Doświadczenie

Pytanie badawcze: Jak działa transpiracja i ile wody przepływa przez liście?

Zbadaj transpiracje roślin.
Transpiracja to proces, w którym rośliny tracą wodę z liści, obniża też temperaturę rośliny chroniąc ją przed przegrzaniem. Eksperyment pokaże, ile wody przepływa przez liście drzew. Wiesz już, że wiele roślin pobiera wodę z korzeni i przepuszcza je przez liście przez maleńkie dziury zwane aparatami szparkowymi, Spróbujemy zaobserwować to zjawisko?

Co jest potrzebne?

drzewa liściaste lub krzewy
woreczki strunowe
spinacze

Przebieg doświadczenia

Kilka plastikowych torebek strunowych należy zamocować delikatnie na gałązkach drzew wkładając liście do środka (patrz zdjęcie).

Żeby lepiej przymocować torebki, na noc możemy je dodatkowo zapiąć spinaczami. Jeśli to możliwe torebeczki przymocuj na różnych gatunkach drzew. Będziesz wtedy mógł porównać czy każdy gatunek prowadzi transpirację tak samo.
Przez kilka dni obserwuj co się dzieje. Swoje obserwacje zanotuj w zeszycie. Możesz zrobić to np. za pomocą tabelki.